Regulatory wzrostu roślin od dawna kojarzone są głównie z zapobieganiem wyleganiu zbóż ozimych.
Jednak ich rola jest o wiele bardziej złożona i wieloaspektowa. Współczesne badania oraz praktyka rolnicza pokazują, że regulatory wzrostu mają szerokie zastosowanie, które wykracza poza samą ochronę przed stratami spowodowanymi przez zjawisko wylegania. W artykule przyjrzymy się, czym są regulatory wzrostu, jakie mechanizmy działania wykazują oraz jakie dodatkowe korzyści mogą przynieść w uprawie zbóż ozimych.
Czym są regulatory wzrostu?
Regulatory wzrostu roślin, zwane także regulatorami wzrostu lub biostymulatorami, to związki chemiczne lub naturalne substancje, które wpływają na procesy fizjologiczne roślin. W przypadku zbóż ozimych, regulatory te najczęściej stosuje się w celu modyfikacji wzrostu roślin, głównie poprzez ograniczenie elongacji łodyg. Dzięki temu rośliny są bardziej odporne na czynniki mechaniczne, takie jak wiatr czy ulewny deszcz, które mogą powodować wyleganie.
Do najczęściej stosowanych regulatorów wzrostu w zbożach ozimych należą chlorek chloromekwatu (CCC), trinexapac-ethyl, oraz paclobutrazol. Substancje te działają na różne etapy biosyntezy auksyn i giberelin, które odpowiadają za wzrost komórek i elongację tkanek roślinnych.
Mechanizmy działania regulatorów wzrostu
Regulatory wzrostu wpływają przede wszystkim na metabolizm hormonów roślinnych, zwłaszcza giberelin i auksyn. Gibereliny są kluczowymi regulatorami elongacji łodygi, a ich zahamowanie prowadzi do skrócenia i wzmocnienia pędów zbóż. To z kolei zwiększa stabilność roślin i zmniejsza ryzyko wylegania.
Jednak regulatory wzrostu nie działają jedynie na wzrost fizyczny roślin. Związki te wpływają także na inne procesy, takie jak synteza chlorofilu, aktywność fotosyntetyczna, odporność na stresy abiotyczne oraz równowagę wodną roślin. Na przykład, triazole (do których należy paclobutrazol) mogą poprawiać odporność roślin na suszę poprzez zwiększenie efektywności wykorzystania wody.
Regulatory wzrostu a odporność na stresy środowiskowe
Jednym z coraz częściej docenianych efektów stosowania regulatorów wzrostu jest ich wpływ na zwiększenie odporności roślin na stresy środowiskowe. Zboża ozime są narażone na wiele niekorzystnych warunków – niskie temperatury, susze, czy zmienne warunki glebowe mogą znacząco obniżyć plony.
Stosowanie regulatorów wzrostu pomaga roślinom lepiej radzić sobie z tymi wyzwaniami. Na przykład paclobutrazol poprawia zdolność roślin do akumulacji substancji osmoprotekcyjnych, co umożliwia im przetrwanie okresów niedoboru wody. Ponadto regulatory wpływają na poprawę struktury komórkowej, co zwiększa odporność na mróz i inne stresory.
Wpływ regulatorów na plon i jakość ziarna
Oprócz funkcji ochronnych i wzrostowych, regulatory wzrostu mają wpływ na końcową jakość plonu. Badania wykazują, że odpowiednio stosowane regulatory mogą przyczynić się do zwiększenia liczby kłosów, poprawy masy tysiąca ziaren oraz jakości białka w ziarnie. Regulacja wzrostu i harmonijne dojrzewanie roślin sprawiają, że zboża mają lepsze warunki do akumulacji substancji odżywczych.
Warto podkreślić, że efekty te są zależne od właściwego doboru regulatora, dawki oraz terminu aplikacji. Zbyt wczesne lub zbyt późne stosowanie może przynieść efekt odwrotny do zamierzonego.
Zastosowanie regulatorów wzrostu – dobre praktyki
Aby regulatory wzrostu przyniosły zamierzone efekty, konieczne jest przestrzeganie kilku zasad. Przede wszystkim ważny jest odpowiedni czas aplikacji – zazwyczaj wykonuje się ją na początku fazy strzelania w źdźbło (BBCH 30–32). Pozwala to na skuteczne zahamowanie elongacji łodyg i zabezpieczenie roślin przed wyleganiem w dalszym okresie.
Ponadto dawka regulatora powinna być dostosowana do konkretnej odmiany zboża, warunków glebowo-klimatycznych oraz intensywności nawożenia. Nadmiar regulatora może osłabić rośliny, natomiast zbyt niska dawka nie przyniesie pożądanych rezultatów – https://innvigo.com/regulatory-wzrostu-w-zbozach-ozimych/.
Regulatory wzrostu w uprawie zbóż ozimych to narzędzie, które przestało być kojarzone wyłącznie z zapobieganiem wyleganiu. Ich zastosowanie przynosi wiele innych korzyści – od zwiększenia odporności na stresy środowiskowe, przez poprawę jakości i wielkości plonu, aż po lepsze wykorzystanie zasobów wodnych i pokarmowych.
Świadome stosowanie regulatorów wzrostu, oparte na wiedzy o mechanizmach ich działania oraz specyfice uprawy, może znacząco podnieść efektywność produkcji roślinnej. W dobie rosnących wyzwań klimatycznych i ekonomicznych, regulatory wzrostu stają się ważnym elementem nowoczesnej agrotechniki, pozwalającym na bardziej zrównoważoną i efektywną uprawę zbóż ozimych.
